Mở cửa thị trường bán lẻ Việt Nam: Cơ hội và thách thức

Ông Trần Nguyên Năm – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương)

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Về phía Hiệp hội bán lẻ Việt Nam, chúng tôi nhận định thị trường bán lẻ cho đến giờ phút này mặc dù đã bị ra khỏi 30 thị trường mới nổi hấp dẫn đầu tư nước ngoài nhưng Việt Nam vẫn là thị trường bán lẻ hấp dẫn nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.Thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn có bước phát triển đáng khích lệ, tăng trưởng xấp xỉ khoảng 6%. Nhiều chuyên gia đánh giá thị trường bán lẻ Việt Nam hấp dẫn do sự phát triển về mạng lưới và hiệu quả của mảng kinh doanh. Bên cạnh đó hành lang pháp lý và cam kết gia nhập WTO Việt Nam được thực hiện rất nghiêm túc  thậm  chí còn đi trước những cam kết đó.Tôi cũng xin đính chính, chúng ta đã mở cửa hoàn toàn thị trường bán lẻ vào năm 2009 nhưng không hiểu tại sao lại có sự nhầm lẫn ở trên các phương tiện thông tin đại chúng. Các nhà bán lẻ Việt Nam đã đối mặt với những thách thức đó từ năm 2009 đến giờ. Với việc mở cửa đúng với xu thế hội nhập và thị trường sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông Nguyễn Trọng Tuấn – Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Bán lẻ và Quản lý Bất động sản Đại Dương: Thực tế, năm 2009,  các nhà bán lẻ nước ngoài đã tận dụng cơ hội để mở rộng chuỗi cửa hàng của họ. Tuy nhiên doanh nghiệp Việt Nam nhận thấy đây cũng là thời cơ tốt do đó từ 2009 dến nay , các doanh nghiệp trong nước đã mạnh dạn đầu tư,  thậm chí, họ đã “vùng dậy”. Thị trường xuất hiện nhiều thương hiệu Việt, tiêu biểu như Ocean Mart, Hiway. Bên cạnh đó, Các nhà bán lẻ Việt Nam đã đẩy mạnh công tác đào tạo nguồn nhân lực, nhanh nhậy hơn trong việc chuyển giao công nghệ trong ngành bán lẻ, nhân công được sử dụng chuyên nghiệp hơn. Do vậy việc các doanh nghiệp nước ngoài mở rộng đầu tư ở Việt Nam không phải là nguy cơ mà là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam  đang nắm bắt và mở rộng thị trường.

Ông Nguyễn Quốc Bảo  – Chủ tịch Hội đồng Quản trị DT 24, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP HCM

– Ông đánh giá thế nào về việc “đổ bộ” của các Tập đoàn bán lẻ nổi tiếng trên thế giới vào thị trường bán lẻ của Việt Nam? Thậm chí, không ít ý kiến cho rằng, hầu hết các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đã “lỡ nhịp” trong cuộc đua với các nhà đầu tư nước ngoài, ông suy nghĩ thế nào?

Ông Trần Nhật Linh – Giám đốc kênh bán hàng phi truyền thống
Công ty Cổ phần Thế giới Di động (phải)

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Các năm gần đây nhà nước đã nỗ lực để cải thiện hệ thống chính sách và pháp luật. Chúng tôi vui mừng và đánh giá cao việc mới đây Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt Đề án phát triển thị trường trong nước gắn với cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” giai đoạn 2014-2020, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 tăng thị phần hàng Việt tại các kênh phân phối lên hơn 80%.

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Tôi đồng tình với kiến nghị từ phía Hiệp hội bán lẻ. Vấn đề VAT đã kiến nghị rất nhiều lần. Chỉ ví dụ 1 kg thịt vào siêu thị bán với giá 110 nghìn đồng/kg cộng thêm 10 nghìn đồng thuế VAT nữa và còn rất nhiều mặt hàng khác nữa. Theo tôi, nếu chưa giảm được toàn bộ 10% VAT thì giảm một nửa còn 5%. Chỉ cần giảm được một nửa thì doanh số của các siêu thị sẽ tốt hơn, sức cầu tiêu dùng lớn hơn.

Vấn đề tổ chức thực hiện cũng cần phải tổ chức lại. Tôi lấy ví dụ một quả trứng được bán ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long có giá bán 400 đồng trong khi ở siêu thị là 40 nghìn/kg, tức là hơn 2.000 đồng/quả. Hay như 1kg đường của Hoàng Anh Gia Lai sản xuất ra ở Lào bằng công nghệ tiên tiến chỉ có giá 4.000 đồng/kg, trong khi đó đường sản xuất ở các nhà máy tại ở Việt Nam lên tới mười mấy nghìn kg. Như vậy có thể thấy, người tiêu dùng đang bị ‘móc túi’ hàng nghìn tỷ đồng từ việc tổ chức chưa tốt trong việc phát triển thị trường bán lẻ trong nước.

Do đó, các nhà sản xuất và các nhà phân phối bán lẻ phải “ngồi lại với nhau” để xây dựng chuỗi sản xuất phân phối hiệu quả, chủ yếu là đi thẳng từ sản xuất đến bán lẻ, cắt bớt ngay các khâu trung gian bất hợp lý đẩy giá lên. Kết quả cuối cùng ở khâu bán lẻ thì lợi nhuận phải được phân chia một cách hợp lý, trước hết là lợi nhuận hợp lý cho người sản xuất, đó là cái gốc của sự phát triển, đây là con đường duy nhất để phát triển ngành công nghiệp bán lẻ Việt Nam một cách bền vững, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và phục vụ tiêu dùng xã hội, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng về giá cả và chất lượng hàng hóa bán ra thị trường.

Thêm nữa, vấn đề quy hoạch ở nhiều địa phương cũng chưa được thực hiện nghiêm túc. Đâu đó vẫn thấy được lợi ích cục bộ từ các địa phương. Tôi tha thiết cần nâng cao tính minh bạch, bình đẳng trong kinh doanh.

– Nhiều DN bán lẻ Việt Nam cho rằng, chính sách phân cấp đầu tư trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và quy hoạch ngành kém là nguyên nhân khiến các DN bán lẻ Việt Nam yếu thế trước đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Quan điểm của ông (bà) về vấn đề này như thế nào?

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Về tổ chức sản xuất. Trong thời gian qua có lúc chúng ta đã tổ chức được, song có những lúc chúng ta lại buông lỏng, nên mới có việc, hàng hóa khi vào siêu thị, qua nhiều kênh trung gian phân phối đã bị đội giá rất cao.

Ở nước ngoài, họ đưa hàng hóa từ nhà sản xuất vào siêu thị ngay, không qua trung gian phân phối nên giá cả rất ổn định, phù hợp khi đưa vào siêu thị. Còn tại Việt Nam, vấn đề này cần phải tổ chức lại. Đây cũng là nhiệm vụ của chúng tôi và trong thời gian tới, chúng tôi  se nghiên cứu về vấn đề này.

Như tôi đã nói, Bộ Công thương đã ban hành Thông tư 08 quy định cụ thể các vấn đề đối với DN có vốn đầu tư nước ngoài. Quy định này rất tốt đối với các DN. Các DN FDI nằm trong phạm vi quy định của thông tin phải phù hợp với quy hoạch, phải đảm bảo vị trí kinh doanh bán lẻ cách nhau thế nào. Điều đó sẽ có lợi cho các DN VN chứ hoàn toàn không ây ảnh hưởng gì tới các DN trong nước.

Về câu hỏi, liệu thị truờng bán lẻ Việt Nam tới năm 2020 có bị các doanh nghiệp ngoại thâu tóm hết không? Tôi xin khẳng định, đến 2020, thị trường bán lẻ VN không thể thuộc ề các DN FDI được. Bởi trong quá trình phát triển chúng ta cũng đang lớn dần lên. Tư duy kinh doanh của chúng ta cũng đã mới hơn, phù hợp hơn với hoàn cảnh hiện tại. Nguồn lực tài chính cũng mạnh hơn. Tuy nhiên, tôi cũng cho rằng, chúng ta vẫn cần phải học tập, cố gắng hơn để tự đổi mới mình. Có như vậy, các DN trong nước mới có thể vươn lên được.

– Nếu thực sự những nguyên nhân này chưa đủ, vậy đâu là nguyên nhân khiến doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam bị mất thị phần. Có phải do sự liên kết của các doanh nghiệp trong nước còn lỏng hay doanh nghiệp chưa biết tận dụng những cơ hội hay chính sách của chúng ta chưa thực sự tạo cơ chế cho các doanh nghiệp trong nước?

Ông Nguyễn Tiến Vượng –  Phó Tổng Giám đốc thường trực – Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro): VDA Thành lập với mục đích phát triển hệ thống hạ tầng thương mại sau đó chuyển giao lại cho các đơn vị trực tiếp kinh doanh bán lẻ vì thực tế từng doanh nghiệp nhỏ bán lẻ không đủ năng lực để phát triển được hạ tầng thương mại. Với mục tiêu đó trong thời gian từ khi thành lập VDA cũng đã đầu tư xây dựng một số dự án hạ tầng thương mại như là Trung tâm thương mại Đà Nẵng, tổng kho phân phối tại tỉnh Hậu Giang… và đã chuyển giao cho các đơn vị thành viên kinh doanh. Tuy nhiên hiện nay chính sách về đất đai của Nhà nước còn gặp nhiều khó khăn VDA đã có chủ trương chuyển hướng sang các hoạt động mới.

– Thách thức nhân sự với các doanh nghiệp bán lẻ như thế nào?

Ông Nguyễn Quốc Bảo  – Chủ tịch Hội đồng Quản trị DT 24, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP HCM: Như chúng ta đã biết Wal-Mart có số lượng 2 triệu nhân viên trên toàn cầu, chi phí rất lớn, trong đó cơ bản là chi phí lương cho nhân viên. Nếu chi phí lương thấp thì không giữ được nhân viên mà doanh nghiệp muốn lớn mạnh, mở rộng thì phải đầu tư nhân lực, có nhân viên. Nhưng nếu đầu tư nhân lực như vậy thì chi phí lại tăng cao, doanh nghiệp khó có thể nâng cao sức cạnh tranh. Đây là thách thức của doanh nghiệp và nếu giải được bài toán này, doanh nghiệp bán lẻ sẽ sở hữu một chìa khóa cạnh tranh.

Lợi thế của doanh nghiệp trong nước là kinh doanh ngay trên sân nhà nên sẽ có điều kiện thu hút nhân lực tốt hơn doanh nghiệp FDI, vậy thì nếu phát huy được lợi thế nhân lực, doanh nghiệp cũng có thể có cơ hội cạnh tranh tốt hơn với doanh nghiệp FDI. Ngoài ra chúng ta đang có những doanh nghiệp mà chúng ta biết rõ không bị các quỹ đầu tư trà trộn và sở hữu quá tỷ lệ sở hữu quy định, dưới cái vỏ doanh nghiệp Việt Nam, như Co-op Mart, như Hapro…,

Vậy làm sao để giữ gìn được đúng thực chất đó, và giá trị thương hiệu của doanh nghiệp đó, cũng là cơ hội để có những doanh nghiệp bán lẻ lớn cạnh tranh ngang ngửa với doanh nghiệp FDI.

Ngoài vấn đề nhân lực và thương hiệu, cơ hội của doanh nghiệp ngành bán lẻ trong nước còn phụ thuộc vào cách thức quản trị và kinh doanh. Chẳng hạn, với tư cách nhà phân phối Thành Công Mobile, đang phân phối nhiều sản phẩm/ thương hiệu điện thoại di động, trong đó có thương hiệu made in Việt Nam Bavapen, tôi muốn đặt câu hỏi khi chúng tôi phân phối hàng tới doanh nghiệp bán lẻ trong nước, liệu có sự khác biệt trong thanh toán với doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài?

Câu trả lời là có. Vì doanh nghiệp nước ngoài có nguồn vốn dồi dào, có cơ chế quản trị kinh doanh tốt, họ sử dụng ERP để quản trị cả chuỗi hệ thống… do đó khả năng thanh toán của họ tốt hơn, đúng hẹn hơn.

Khi họ thanh toán tốt thì giá hàng nhập từ nhà phân phối sẽ thấp và ngược lại khi doanh nghiệp trong nước trễ hẹn thanh toán, tất nhiên giá cả hàng hóa đầu vào sẽ đội lên. Sức cạnh tranh yếu đi. Cải thiện khả năng thanh toán vì vậy cũng là yêu cầu của doanh nghiệp bán lẻ nội.

Cũng ở góc độ nhà phân phối, để chủ động hơn trong việc phân phối tới thị trường bán lẻ, chúng tôi đã đầu tư vào một doanh nghiệp có chiến lược sẽ mở rộng hệ thống bán lẻ trên toàn quốc là dt24.vn. Do tình hình kinh tế còn khó khăn nên dt24.vn hiện tại đang mở rộng kênh phân phối từ từ theo cách “vết dầu loang”.

Chúng tôi cũng chờ đợi các doanh nghiệp bán lẻ trong nước sẽ sớm lên sàn niêm yết, để chúng tôi có cơ hội đầu tư. Như vậy thì cả doanh nghiệp phân phối lẫn bán lẻ đều sẽ có thêm những lợi thế để giảm giá thành hàng hóa ra thị trường, cạnh tranh tốt hơn. Tích hợp theo chiều ngang, đầu tư phân phối tới bán lẻ nhằm đa dạng kênh phân phối và đa dạng sản phẩm theo tôi có lẽ là một chiến lược sẽ cải thiện các rào cản tiếp cận cơ hội phát triển của doanh nghiệp nội trên thị trường bán lẻ.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Nhân lực trong ngành bán lẻ là một trong những điểm yếu của các DN bán lẻ VN. Có thể chia nhân lực gồm 2 nhóm: Nhóm 1: Nhân lực gồm nhân viên trực tiếp bán hàng, kho, kế toán, thu ngân… Nhóm 2 là nguồn nhân lực cấp trung và cao. Cả hai nguồn nhân lực này rất quan trọng nên cần phải đầu tư và có sự bứt phá để phát triển tốt.

Kinh nghiệm của các nước cho thấy, nghề thương mại là nghề rất vất vả. Vì vậy, chúng tôi nghĩ nhân lực trong ngành bán lẻ từ nhiều phía phải được xem xét. Trong những năm gần đây được sự hỗ trợ mạnh mẽ của Bộ Công thương, Hiệp hội đã triển khai một số khoá đào tạo ở cấp trưởng phòng, trưởng ban về quản lý bán hàng, nhân viên… Các lớp học ở HN và TP.HCM bao giờ cũng quá tải. Chứng tỏ sự thu hút và cần thiết của các khoá học này.

Hơn lúc nào hết, các thành viên của Hiệp hội đều hết sức chú trọng đến công tác phát triển nguồn nhân lực bán lẻ. Chúng tôi ý thức được tầm quan trọng của nguồn nhân lực này và cần sự quan tâm hỗ trợ của nhà nước.

Nhân lực trong ngành bán lẻ là một trong những điểm yếu của các DN bán lẻ VN. Có thể chia nhân lực gồm 2 nhóm: Nhóm 1: Nhân lực gồm nhân viên trực tiếp bán hàng, kho, kế toán, thu ngân… Nhóm 2 là nguồn nhân lực cấp trung và cao. Cả hai nguồn nhân lực này rất quan trọng nên cần phải đầu tư và có sự bứt phá để phát triển tốt.

Kinh nghiệm của các nước cho thấy, nghề thương mại là nghề rất vất vả. Vì vậy, chúng tôi nghĩ nhân lực trong ngành bán lẻ từ nhiều phía phải được xem xét. Trong những năm gần đây được sự hỗ trợ mạnh mẽ của Bộ Công thương, Hiệp hội đã triển khai một số khoá đào tạo ở cấp trưởng phòng, trưởng ban về quản lý bán hàng, nhân viên… Các lớp học ở HN và TP.HCM bao giờ cũng quá tải. Chứng tỏ sự thu hút và cần thiết của các khoá học này.

Hơn lúc nào hết, các thành viên của Hiệp hội đều hết sức chú trọng đến công tác phát triển nguồn nhân lực bán lẻ. Chúng tôi ý thức được tầm quan trọng của nguồn nhân lực này và cần sự quan tâm hỗ trợ của nhà nước.

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Tôi hết sức nhất trí với ý kiến của chị Loan. Chúng tôi rất vinh dự cách đây 27 ngày đến Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận bộ sách của Pháp và Bỉ về đào tạo cho các giám đốc bán lẻ. Chúng tôi đã dịch 4 cuốn, đang phối hợp với Bộ để dịch tiếp.

Hiện tại, chúng tôi đang tham gia giảng dạy, trợ giảng cho 2 trường Đại học là Công nghệ và kinh doanh, Đại học Thương mại. Dự kiến sẽ mở rộng ra các tỉnh, thành khác. Theo tôi, ngoài dạy kiến thức, kỹ thuật bán hàng chúng ta cũng phải đặc biệt quan tâm tới cả văn hóa phục vụ của loại hình dịch vụ này. Vấn đề này còn quan trọng hơn cả tổ chức kỹ thuật thương mại.

Về kinh phí xúc tiến thực hiện, trong đó phần chi phí cho đào tạo là rất ngặt nghèo, khó khăn, chỉ có 53 tỷ đồng (năm 2013) chia cho 64 tỉnh, thành. Do đó, tôi đề nghị chi phí này phải được trích từ lợi nhuận trước thuế để chi tiêu lớn hơn, chống ‘bầu sữa’ bao cấp thực hiện hiện nay. Trong đào tạo thì không chỉ riêng hiệp hội tổ chức mà cần phối hợp với trường đại học, dạy nghề để thực hiện tốt hơn.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Trong những năm trước các DN VN thường bị săn đầu người, hay nói thẳng là nhân viên nào tốt thường bị lấy đi mất. Tuy nhiên, gần đây tình hình đảo ngược, các chuyên gia cao cấp của BigC, Lotte…đã trở lại làm việc cho VN. Do vậy, tôi nghĩ chúng ta cũng không nên bi quan quá mà cần bảo vệ nguồn nhân lực cho Việt Nam.

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Về bồi dưỡng đào tạo nguồn nhân lực cấp cao, trong thời gian qua, Bộ Công thương và Hiệp hội bán lẻ Việt Nam đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho giám đốc doanh nghiệp tại Nhật Bản. Trong 4 năm qua, chúng tôi đã tổ chức được 4 lớp, mỗi lớp có 20 DN tham gia. Trong thời gian tới, chúng tôi cũng tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn này. Hiện, chúng tôi đang làm việc với Bộ Công nghiệp Thương mại và Năng lượng Hàn Quốc để đưa DN sang tập huấn. Chúng tôi sẽ cố gắng để mỗi năm tổ chức được hai lớp, một lớp đi Nhật Bản và một lớp đi Hàn Quốc.

Ông Nguyễn Trọng Tuấn – Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Bán lẻ và Quản lý Bất động sản Đại Dương: Về ý kiến của đầu cầu phía Nam, việc nhiều doanh nghiệp chậm trả lương khiến nhiều lao động không muốn chọn các doanh nghiệp trong nước nhưng, thực tế các doanh nghiệp Việt Nam đang  ngày càng cải thiện, thực hiện tốt về các chính sách thuế, bảo hiểm, đào tạo nguồn nhân lực. Việc lựa chọn doanh nghiệp nước ngoài nằm trong nhận thức trước đây do đó, tôi mong muốn các cơ quan ban ngành chức năng muốn quan tâm, có khảo sát về mức độ hài lòng cũng như mong muốn của người lao động tại các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam.

Đối với việc mở rộng đào tạo cho lao động phổ thông và cấp trung , hiện chưa theo theo sát ngành, chưa có kế hoạch bài bản nên cần có chế độ đào tạo chuyên sâu, khen thưởng cho công tác đào tạo. Đây là nhu cầu thiết yếu mà các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đang cần. Còn việc các chất xám đang tìm đến nhà bán lẻ Việt Nam, điều này thể hiện niềm tin về thị trường bán lẻ của nguồn nhân lực trong nước. Việt Nam là thị trường tiềm năng, tại sao các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào mà chúng ta lại bỏ quan nên tại sao chúng ta không thành công trên chính mảnh đất của mình.

Điều đó còn thể hiện tinh thần của chủ trương Người VN dùng hàng VN. Chúng tôi nghĩ rằng khi đã thành công với thị trường trong nước thì hệ thống bản lẻ Việt Nam sẽ vượt qua biên giới, tiếp cận thị trường nước ngoài.

– Các ông bà nghĩ sao về việc tạo đầu ra cho các doanh nghiệp bán lẻ trong nước  tìm tới các thị trường nước ngoài, phát triển kênh phân phối cho hàng Việt tại thị trường nước ngoài. Bộ Công thương đã có chính sách ra sao, các doanh nghiệp bán lẻ trong nước đã có chiến lược gì cho sự đầu tư này chưa?

Ông Nguyễn Trọng Tuấn – Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Bán lẻ và Quản lý Bất động sản Đại Dương:  Ocean Mart đặt mục tiêu sẽ trở thành một trong những nhà bán lẻ hàng đầu của Việt Nam đến năm 2015. Khi đã trở thành nơi mua sắm tin cậy của người tin dùng trong nước, và chiếm được thị phần trên thị trường nội địa, chúng tôi cho rằng không có lý do gì để không nghĩ đến việc phát triển hệ thống bán lẻ của Việt Nam ra nước ngoài. Không chỉ có Ocean Mart mà nhiều doanh nghiệp bản lẻ  trong nước sẽ vượt qua biên giới, tiếp cận thị trường nước ngoài, mở rộng kênh phân phối, đưa hàng Việt tới người tiêu dùng trên thế giới.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Quan niệm nhà bán lẻ phục vụ các khách hàng nội địa là chủ yếu giờ là tư duy cổ điển. Hiện nay các nhà bán lẻ phải nhìn ra cả thế giới để có nguồn cung tốt nhất cho mình.

Hiệp hội vui mừng cho biết một số thành viên của Hiệp hội đã có mạng lưới bán lẻ và đang nghiên cứu hệ thống bán lẻ của City Group để mở một trung tâm bán lẻ tại  Myanmar với rất nhiều hàng Việt. Ngoài ra chúng tôi cũng đang khảo sát thêm một số thị trường khác.

Tôi nghĩ, các doanh nghiệp bán lẻ giờ phải làm tốt, phải phục vụ tốt người tiêu dùng trong nước, phải đứng vững trên thị trường nội địa sau đó mới nghĩ đến việc vươn ra nước ngoài.

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Vấn đề phát triển thị trường bán lẻ ra nước ngoài phải nên hiểu thêm là không chỉ đơn thuần là đưa hàng trong nước ra nước ngoài mà còn phải tiến tới đưa hàng nước ngoài về thị trường trong nước để bán. Tuy nhiên, để làm điều này phải làm thương hiệu tốt trong nước đã, tức là các doanh nghiệp trong nước phải chắc chân trên chính thị trường nội địa của mình.

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Tôi cho rằng, y kiến của ông Tuấn rất xác đáng. Trước khi đầu tư ra nước ngoài, các DN VN hãy đầu tư trọn vẹn trong nước. Sau khi ổn định, phát triển trong nước, chúng ta hãy nghĩ tới việc đầu tư sang các nước khu vực như Lào, Campuchia. Hiện nay tôi được biết, các DN bán lẻ VN cũng đã đầu tư một số siêu thị tại nước ngoài và đã rất thành công.

– Tuy vậy, các DN bán lẻ Việt Nam không phải không có những đối trọng đủ tầm – Coop mart là một minh chứng. Ở góc độ của các vị, đâu là thế mạnh của nhà bán lẻ này?

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Theo tôi, câu chuyện  thành công từ Corp mart đó là tổ chức liên kết và sản xuất bán lẻ tốt; giữ được chữ tín với khách hàng; vấn đề xây dựng thương hiệu, xây dựng những con người phục vụ, trách nhiệm với khách hàng, các dịch vụ đi theo rất tốt.

Corp mart đã làm như vậy. Các siêu thị ở Việt Nam cần phải lựa chọn hướng đi có tính cá biệt để làm nổi danh mình, phải luôn đổi mới, tổ chức thực hiện để tốt hơn nữa trong cuộc cạnh tranh này.

Ông Trần Nguyên Năm – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Đây là một mô hình kinh doanh thành công. Doanh thu của Saigon co.op này 1 năm đạt 1 tỷ đô la. Doanh số này cũng chưa bằng Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn 1 năm trên 2 tỷ đô la. Tuy nhiên, con số này mới chỉ bằng 1 cửa hàng Takashimaya của Nhật Bản. Hiện cửa hàng này đã đầu tư tại Sài Gòn và tới đây sẽ là một đối thủ cạnh tranh lớn của các DN VN. Tôi cho rằng, thời gian tới, các DN bán lẻ VN cần có sự liên kết, học tập để có thể cạnh tranh được với các DN nước ngoài.

Với tập đoàn Walmart, theo tôi được biết, thời kỳ đầu DN này cũng bị phá sản. Sau đó, họ di chuyển xuống 1 vùng xa địa phương, áp dụng chiến lược giá rẻ. Cụ thể, tất cả các mặt hàng của Walmart đều thấp hơn so với các siêu thị khác nên đã thu hút được tất cả đối tượng khách hàng từ thu nhập thấp đến thu nhập cao. Mô hình này đã rất thành công trên thế giới, nhưng ở Hàn Quốc lại không thành công. Trong thời gian tới, tôi nghĩ, người VN cũng sẽ hướng tới hàng VN rất là cao. Trong sáng nay, bản tin tài chính đã khảo sát khách hàng và cho thấy khoảng 73% người VN thích dùng hàng VN

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Chúng ta đã thấy uy tín và thương hiệu của Saigon Co.op ở trong nước cũng như quốc tế. Saigon Co.op thường xuyên là DN bán lẻ số 1 VN, nằm trong top 500 DN bán lẻ châu Á – Thái Bình Dương.

Mới đây, Saigon Co.op cũng công bố ra mắt mô hình kinh doanh mới: Đại siêu thị. Cùng với đối tác NTUC FairPrice- một đơn vị hợp tác xã, nhà bán lẻ hàng đầu Singapore để đầu tư mô hình kinh doanh chuỗi đại siêu thị và cửa hàng đầu tiên mang tên Co.op Xtra plus vừa bán lẻ, vừa phân phối số lượng lớn tại quận Thủ Đức, TP.Hồ Chí Minh. Saigon Co.op dự kiến, đến năm 2015, sẽ có 5 đại siêu thị Co.opXtra và Co.opXtraPlus và đến năm 2020, con số này sẽ tăng lên 15 đại siêu thị trong cả nước.

Tôi nghĩ, để có được thành công này là do có sự định hướng cực kỳ đúng đắnvà kịp thời của ban lãnh đạo Saigon Co.op thông qua việc lấy việc khách hàng là trung tâm. Đồng thời với sự thay đổi linh hoạt trong chiến lược phát triển, Saigon Co.op xứng đáng nhận được sự tin tưởng của khách hàng.

– Hapro đang có chiến lược tái định vị rất mạnh mẽ. Ông Vượng có thể chia sẻ về chiến lược này và kinh nghiệm của Hapro trong phát triển kênh phân phối?

Ông Nguyễn Tiến Vượng –  Phó Tổng Giám đốc thường trực – Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro): Thời gian gần đây việc phát triển hệ thống của Hapro có chậm lại trong khi đó thời gian trước phát triển thị trường bán lẻ rất mạnh. Hiện nay điều kiện cạnh tranh khốc liệt chúng tôi nhận thấy cần phải xem xét tập trung vào tái cơ cấu về bộ máy cũng như phương thức kinh doanh của từng cửa hàng để nâng cao năng lực cạnh tranh hướng tới phát triển kinh doanh một cách bền vững.

– TGDĐ đã áp dụng mô hình của các nhà phân phối nước ngoài để phát triển vững chắc hoạt động của mình trong thời gian vừa rồi, ông có bình luận gì về mô hình bán lẻ của Trung Quốc và Hàn Quốc?

Ông Trần Nhật Linh:  TGDĐ cũng  nghiên cứu một số mô hình bán lẻ của Trung Quốc, họ cũng có những chuỗi bán lẻ chuyên ngành, những website thương mại điện tử. Tuy nhiên, khi đem đem về áp dụng phải tùy biến lại cho phù hợp với khách hàng VN.

Chẳng hạn, trước đây khách hàng vào cửa hàng TGDĐ,  tủ trưng bày hàng hóa được đóng lại, khách hàng không thể sờ mó vào sản phẩm nhưng bây giờ đã thay đổi bằng cách là khách hàng có thể trải nghiệm sản phẩm trước khi mua. Trước đây,website bán hàng  học theo mô hình nước ngoài, khách hàng phải thanh toán trước, thanh toán trực tuyến, nhưng giờ  phải thay đổi vì khách hàng chủ yếu có nhu cầu giao hàng và thanh toán tận nơi. Như vậy, phương thức thành công chính là lấy khách hàng làm trung tâm trong mọi hoạt động mà TGDĐ đang lựa chọn.

Bên cạnh đó, TGDĐ còn có một chiến lược phân phối khác biệt so với các siêu thị lớn. Với quy mô của TGDĐ về vốn và mặt bằng không có lợi so với các DN ngoại như BigC, Metro, kể cả các DN lớn trong nước như Co.opmart,  Nguyễn Kim thế nên TGDĐ mới chọn kênh phân phối là những cửa hàng có quy mô vừa và nhỏ. Hiện tại, TGDĐ đang có 250 cửa hàng bán lẻ và dự kiến tới 2015 sẽ có thêm 500 cửa hàng trên toàn quốc. Với chiến lược phân phối rộng khắp như vậy thì hiện tại các ông lớn cũng không đua lại TGDĐ. Đó cũng là điểm khác biệt chiến lược mà hệ thống phân phối đã giúp TGDĐ mang lại doanh thu và lợi nhuận như hiện tại.

– Suy nghĩ về sự hậu thuẫn cho hệ thống bán lẻ xuất phát từ ý thức của người tiêu dùng VN. Vận dụng quyền lực mềm này như thế nào? Sự thâm nhập của các công ty nước ngoài vào các công ty VN thông qua hình thức đầu tư. Đây có phải là giải pháp mà chúng ta phải tính đến không?

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Chúng ta đã tổ chức cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam và bước đầu đã có thắng lợi. Nhưng chúng ta cũng không thể chủ quan được. Muốn người Việt Nam ưa tiên dùng hàng Việt thì người sản xuất hàng hóa phải thực sự yêu nước. Có nghĩa là phải biết cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Nhìn ở góc độ phân phối thì sắp tới chúng ta thực hiện TPP, FTA. Khi đó thuế suất thuế nhập khẩu sẽ về bằng 0 và đây cũng là thách thức đối với doanh nghiệp bán lẻ.

Tôi cảm thấy người dân rất thích dùng hàng Việt nếu chất lượng và giá cả cạnh tranh tốt trên thị trường. Bên cạnh đó, không chỉ giá cả, chất lượng mà còn cả chất lượng dịch vụ cũng phải được quan tâm.

Chúng ta phải xác định cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam là làm lâu dài và sẽ phải tích cực hơn trong thời gian tới.

Một vấn đề nữa cũng phải xem xét đó là chúng ta mở cửa nên vấn đề hàng lậu, hàng kém chất lượng ồ ạt vào trong nước với giá rẻ. Do đó, việc kiểm soát và hạn chế nguồn hàng lậu này đang đặt ra và phải rốt ráo để thực hiện.

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Tôi hoàn toàn đồng tình với ý kiến ông Vũ Vinh Phú. Bộ Công thương là đơn vị thường trực của cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”. Hiện, Bộ Công thương đã xây dựng đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với cuộc vận động, đã trình với ban cán sự Bộ Công thương. Sau khi ban cán sự có ý kiến, chúng tôi sẽ trình Chính phủ. Đề án chia ra từng giai đoạn. Ở giai đoạn 1, chúng tôi xây dựng các cửa hàng mang dáng dấp thương hiệu hàng Việt và một số thương hiệu khác. Tiếp đó, đến năm 2015 xây dựng mỗi tỉnh thành một cửa hàng, sau đó tiếp tục nhân lên.

Ngoài ra, chúng tôi cũng đang xây dựng đề án Đổi mới phương thức kinh doanh nông sản. Dự kiến, đến cuối năm 2014 sẽ trình Chính phủ phê duyệt. Trong đề án này, chúng tôi cũng đã làm việc với Bộ Công nghiệp Thương mại Năng lượng Hàn Quốc, đề nghị phía Hàn Quốc hỗ trợ một trung tâm phân phối nông sản theo kiểu Hàn Quốc. Trong thời gian qua, phía Hàn Quốc cũng đã cử 2 giáo sư sang nghiên cứu, khảo sát tại VN. Hi vọng, trong trong năm nay phía Hàn Quốc sẽ trả lời chính thức về vấn đề này. Hiện, Phía bạn Hàn Quốc đã đưa đề nghị của VN vào chương trình nghị sự để bàn bạc, thảo luận.

– Thách thức và nguy cơ khi các DN bán lẻ nước ngoài vào thị trường Việt Nam? Chia sẻ của các DN về chiến lược tồn tại và phát triển trước nguy cơ bị thôn tính?

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Các DN nước ngoài có thể thôn tính DN VN thông qua việc mua cổ phần, cổ phiếu. Đây là bài toán của từng DN để quyết định việc nên bán hay không và việc bán bao nhiều %?

Cái chúng tôi quan tâm ở đây l về góc độ hậu quả pháp lý. Một là khi DN nước ngoài mua DN VN thì họ không còn là DN thuần việt nữa mà là DN FDI. Do vậy họ phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Họ muốn mở các địa điểm mới phải qua ENT (Economic Need Test). Thứ hai, khi DN nước ngoài mua DN VN phải xem xét chặt chẽ danh mục các mặt hàng phân phối bán lẻ không được phép kinh doanh đối với các DN nước ngoài. Đó là các mặt hàng: Gạo, đường, vàng bạc, sách báo, dược phẩm…

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Về vấn đề các nhà đầu tư nước ngoài, tôi nhớ là đã đọc qua quy định mới nhất, DN đầu tư khoảng 50% thì mới được coi là DN đầu tư nước ngoài. Còn từ 1 – 49 thì chưa được coi là đầu tư nước ngoài. Số liệu này cũng chưa thật chính xác nhưng tôi nhớ là đã đọc rồi, rất mới đây.

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: Đa sở hữu, quyền lực mềm phải được giám sát. Chúng ta không tránh khỏi sáp nhập nhưng quan trọng là chúng ta phải kiểm soát dòng tiền như thế nào, quản trị doanh nghiệp ra sao thì đó là mấu chốt vấn đề. Tôi xin nói thế này “đi với hươu nai thì phải hiền lành, đi với sói thì phải cẩn thận không bị lừa”.

Ban tổ chức tặng hoa cho khách mời tại đầu cầu Hà Nội

Ban tổ chức tặng hoa cho khách mời tại đầu cầu TP.HCM

– Điều gì là quan trọng nhất với các DN hiện nay để tăng khả năng cạnh tranh của các DN bán lẻ?

Ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội: “Không có gì quý hơn độc lập tự do, doanh nghiệp phải vượt qua chính mình để vươn lên”

Ông Nguyễn Trọng Tuấn – Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Bán lẻ và Quản lý Bất động sản Đại Dương: Các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam luôn tin tưởng vào thị trường nội địa, tuy nhiên chúng tôi cần sự hỗ trợ từ phía các cơ quan chức năng như cung cấp thông tin, kế hoạch triển khai ban đầu, cách thức quảng bá thương hiệu. Hiện hệ thống siêu thị Ocean Mart đã vận hành được một thời gian, song song với việc liên tục kiểm tra, không chỉ riêng Ocean Mart, mà hệ thống bán lẻ Việt Nam dường như chưa được hỗ trợ nhiều về việc đăng tải thông tin về phía doanh nghiệp có lợi cho người tiêu dùng.

Chúng tôi mong muốn có có chính sách giá linh hoạt, cơ động, để doanh nghiệp có thể chủ động, đưa tới khách hàng những chương trình khuyến mại hấp dẫn vì thực tế hiện nay, các chương trình khuyến mại thường phải thông báo trước  1 tuần nên bản thân doanh nghiệp không thể chủ động áp dụng các chính sách giá mới tốt hơn cho khách hàng tại thời điểm cần thiết. Là một doanh nghiệp bán lẻ, mục tiêu cuối cùng của chúng tôi hướng tới là mang đến một mặt bằng giá tốt nhất để phục vụ và trở thành nơi mua sắm tin cậy của khách hàng.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan – Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam: Chúng tôi mong muốn các cơ quan quản lý nhà nước tạo điều kiện tốt nhất cho Hiệp hội thực hiện tốt chức năng của mình để hỗ trợ DN cạnh tranh tốt nhất trên thị trường nội địa và vươn ra quốc tế. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi rất tin tưởng các DN VN sẽ phát triển đi lên và giữ vững thị trường.

Ông Nguyễn Tiến Vượng –  Phó Tổng Giám đốc thường trực – Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro): Đương nhiên trong điều kiện hiện nay DN phải tự vươn lên. Rất cần sự ủng hộ và sự hỗ trợ của Nhà nước. Các DN trong nước rất cần sự chia sẻ và ủng hộ của người tiêu dùng trong điều kiện các DN bán lẻ VN còn rất non trẻ trong lĩnh vực hoạt động thương mại bán lẻ. Mặt khác chúng tôi cũng rất cần sự ủng hộ của các cơ quan truyền thông để hệ thống bán lẻ của VN ngày càng hoàn thiện, phát triển và đủ sức cạnh tranh với DN bán lẻ nước ngoài.

Ông Trần Nguyên Năm  – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương): Để thị trường bán lẻ VN cùng với các DN bán lẻ VN phát triển ngày càng khẳng định mình trong thời gian tới, đề nghị cơ quan báo chí thường xuyên tổ chức những cuộc tọa đàm như thế này để tăng cường thông tin cho DN.

Tôi cũng đề nghị Hiệp hội bán lẻ VN sát cánh cùng Bộ Công thương để cuộc vận động người VN ưu tiên dùng hàng VN phát triển hơn nữa.

Ông Nguyễn Quốc Bảo  – Chủ tịch Hội đồng Quản trị DT 24, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP HCM: Vẫn liên quan đến nguy cơ thôn tính, tôi cho rằng chúng ta nên có sự đánh giá lại trước hết về chính doanh nghiệp của ta. Trước nay, cả nước ta có khoảng gần 800.000 doanh nghiệp. Nhưng thực tế đã có 1/3 doanh nghiệp là đăng kí ảo không có vốn. Vì vậy số doanh nghiệp thực tế đang hoạt động ít hơn. Trên bức tranh đó, giả sử nếu trong số các doanh nghiệp đang hoạt động thực tế có khoảng 1/3 doanh nghiệp là có khả năng thu hút được nhà đầu tư nước ngoài, thì chúng ta sẽ có nguồn thu đóng góp cho ngân sách Nhà nước rất lớn; bản thân các chủ doanh nghiệp này có thể chỉ là nhà điều hành nhưng họ lại làm chủ nguồn tiền rất lớn và cũng có cơ hội để mua lại hoặc phát triển một doanh nghiệp mới. Trong khi đó, chúng ta cũng nên suy nghĩ là khi nước ngoài đầu tư, hay thậm chí thôn tính doanh nghiệp Việt Nam, họ vẫn cứ sử dụng nhân lực Việt Nam, người điều hành Việt Nam thì chúng ta vẫn đảm bảo công ăn việc làm cho người lao động và thu nhập, như vậy thì có đáng lo ngại?

Ngoài ra, liên quan đến câu chuyện người Việt dùng hàng Việt mà các anh chị vừa đề cập, tôi có nghe các anh chị nói rằng tỷ lệ sử dụng lên tới 72%. Nếu đúng như vậy đây là một tỷ lệ rất đáng mừng. Nhưng chúng ta cũng vẫn chưa có chính sách ưu tiên đầy đủ để phát huy ưu thế hàng Việt. Chẳng hạn như chiến lược truyền thông cho hàng Việt, thay vì doanh nghiệp tự phát quảng cáo, cần được ưu tiên quảng cáo, truyền thông vào các giờ vàng tới hàng chục triệu người dân Việt. Song hành đó chúng ta cần phải có hàng Việt chất lượng cao.

Chủ động, cởi mở từ cả cách nhìn tiếp cận đầu tư, cạnh tranh hay chọn nhà đồng hành đến truyền thông hàng Việt, với ưu thế nhân lực, do chính người Việt điều hành, phục vụ, tôi cho rằng doanh nghiệp Việt vẫn rất có ưu thế. Nếu chúng ta có chiến lược “vây” doanh nghiệp và chúng ta làm tốt, không lo không cạnh tranh được với doanh nghiệp ngoại. Ngay cả Wal -Mart vào Việt Nam cũng chưa chắn có thể nắm 100% cơ hội thành công. Co-op Mart ngược lại đã đi ra quốc tế, phát triển trong khu vực ASEAN. Nên không thể nói chúng ta đang hoàn toàn bất lợi.

Nguồn: Diễn Đàn Doanh Nghiệp